Zaplanuj proces sukcesji

Andrzej Bocheński

Sukcesja – określana także mianem zmiany pokoleniowej – jest niezbędnym warunkiem przetrwania firmy rodzinnej i zachowania przez nią rodzinnego charakteru. Sam proces sukcesji wymaga ze strony rodziny założycielskiej zarówno zrozumienia potrzeby i nieuchronności tej zmiany, jak i determinacji w realizacji inicjatyw pro-sukcesyjnych. 

O ile stawianie czoła wyzwaniom działalności gospodarczej jest rutynową praktyką przedsiębiorcy, o tyle z procesem sukcesji najczęściej ma do czynienia tylko raz. A ponieważ jest to złożony i długotrwały proces – przygotowanie i przeprowadzenie zmiany sukcesyjnej powinno odbywać się według przemyślanych kroków, ujętych w plan sukcesji. Badacze problematyki sukcesyjnej podkreślają, że planowanie sukcesji jest kluczowym (koniecznym, choć nie wystarczającym) czynnikiem sukcesu w zmianie pokoleniowej. 

Osobami zaangażowanymi w zmianę sukcesyjną (czynnie lub biernie) – zwanymi także interesariuszami sukcesji – są nie tylko nestorzy i sukcesorzy, ale też inni (współ)właściciele firmy rodzinnej, członkowie rodziny, pracownicy, a nawet klienci i dostawcy. Wszyscy oni będą zainteresowani nadchodzącą zmianą i mogą wpływać na jej przebieg – pozytywnie lub negatywnie. Wszyscy uczestnicy sukcesji mogą także odczuwać jej skutki. Najgłębsza zmiana dotyczy nestora i sukcesora. W ich przypadku sukcesja wiąże się ze zmianą statusu zawodowego i materialnego, także ze zmianą roli i pozycji społecznej, a nawet pozycji w rodzinie oraz zmianą prowadzonego stylu życia. Zarówno nestor, jak i sukcesor muszą się do pełnienia tych nowych ról przygotować.

Planowanie sukcesji polega na opracowywaniu scenariusza przekazania wiedzy, władzy i własności przez aktualnego właściciela przedsiębiorstwa rodzinnego wybranemu następcy, który będzie w stanie zapewnić kontynuację i rozwój rodzinnego przedsięwzięcia zgodnie z ustaloną strategią. istotnych zmian funkcjonowania firmy rodzinnej. 

Plan sukcesji powinien między innymi dawać odpowiedzi na pytania:

  • jak przygotować siebie (nestora), sukcesora rodzinę i pracowników do przeprowadzenia zmiany pokoleniowej – perspektywa uczestników sukcesji;
  • jakie środki finansowe i składniki majątkowe będą do dyspozycji sukcesora, nestora i pozostałej rodziny, jak je ukształtować, aby zaspokoić potrzeby firmy i rodziny oraz kiedy i jak nimi dysponować – perspektywa majątkowa;
  • jak przygotować przedsiębiorstwo rodzinne do zmiany sukcesyjnej, aby po zmianie osoby na stanowisku zarządzającego mogło harmonijnie funkcjonować i się rozwijać – perspektywa przedsiębiorstwa.

Plan sukcesji może składać się z wielu dokumentów planistycznych obejmujących swym zakresem różnorodne rozwiązania funkcjonalne, np.: zasady ładu rodzinnego (konstytucja rodzinna, rada familijna), regulacje majątkowe (testament, darowizny, plan podziału majątku), zabezpieczenie finansowe nestora (produkty finansowe, polisy, spłata z firmy), strategię rozwoju przedsiębiorstwa, zmiany w organizacji, wycenę przedsiębiorstwa rodzinnego, przekształcenie formy organizacyjno-prawnej itp. 

Liczne obserwacje wskazują, że sposoby przekazywania władzy sukcesorowi przez nestora są tak różne, jak różne są sytuacje osobiste, rodzinne i biznesowe właścicieli firm rodzinnych. Zatem indywidualne doradztwo sukcesyjne może być nieocenionym wsparciem w tym procesie. Jeśli odczuwacie Państwo potrzebę wsparcia w tych wyzwaniach, zapraszam do udziału w projekcie doradczym „Przez sukcesję z przewodnikiem”.