Powołanie zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy

Andrzej Bocheński

Celem ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (dalej Ustawy), która weszła w życie 25 listopada 2018 r., jest ochrona przedsiębiorstw przed skutkami śmierci prowadzących je osób. Ustawa wprowadziła kompleksowe rozwiązania, dzięki którym działalność firm jednoosobowych i spółek cywilnych może być kontynuowana mimo śmierci przedsiębiorcy. 

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Wykonuje go zarządca sukcesyjny wskazany przez przedsiębiorcę za życia albo powołany po jego śmierci przez uprawnione do tego osoby.

Jeśli przedsiębiorca nie powoła za życia zarządcy sukcesyjnego, zarząd sukcesyjny mogą ustanowić następcy prawni przedsiębiorcy, a więc małżonek przedsiębiorcy lub osoba, która przyjęła spadek lub zapis windykacyjny obejmujący przedsiębiorstwo. Ustawa o zarządzie sukcesyjnym nie wprowadza żadnych zmian w zakresie procedury dziedziczenia. Powołanie zarządcy sukcesyjnego przez osoby uprawnione powinno nastąpić w terminie 2 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. 

Do powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymagana jest zgoda osób, którym przysługuje łącznie (wraz z osobą powołującą zarządcę sukcesyjnego) udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100.

Do ustanawiania zarządu sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy wymagana jest forma aktu notarialnego. Powołanie zarządcy sukcesyjnego z udziałem notariusza składa się z dwóch etapów. Pierwszym jest sporządzenie przez notariusza protokołu powołania zarządcy sukcesyjnego, podpisywany przez osobę powołującą zarządcę sukcesyjnego. W procedurze ustanawiania zarządu sukcesyjnego notariusz musi potwierdzić, że złożone zostały wymagane zgody na powołanie zarządcy sukcesyjnego. W szczególności zgoda zarządcy sukcesyjnego na pełnienie tej funkcji oraz o zgody osób, którym (wraz z osobą powołującą zarządcę sukcesyjnego) przysługuje łącznie udział w przedsiębiorstwie w spadku większy niż 85/100. Oświadczenia te wymagają formy aktu notarialnego. Nie muszą być one jednak składane w jednym miejscu i czasie ani nawet przed tym samym notariuszem.

W drugim etapie notariusz sporządza akt powołania zarządcy sukcesyjnego z adnotacja o wpisie tego faktu do CEIDG. Akt powołania zarządcy sukcesyjnego jest dokumentem urzędowym, który potwierdza powołanie zarządcy sukcesyjnego i umocowanie określonej osoby do sprawowania tej funkcji. Zarządca nie musi się jednak nim legitymować przy każdej czynności, wystarczający jest wpis do CEIDG.

W Ustawie przewidziano możliwość zarządzania firmą w drodze tzw. czynności zachowawczych podejmowanych przez prawdopodobnych następców prawnych przedsiębiorcy, w okresie pomiędzy śmiercią przedsiębiorcy a powołaniem zarządcy sukcesyjnego. Czynności zachowawcze, takie jak wykonywanie zawartych przez przedsiębiorcę umów czy sprzedaż produktów firmy, osoby te mogą podejmować już od chwili śmierci przedsiębiorcy do czasu powołania zarządcy sukcesyjnego albo bezskutecznego upływu terminu na jego powołanie. Będzie to okres maksymalnie 2 miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy.

Jeśli odczuwacie Państwo potrzebę wsparcia w tych wyzwaniach, zapraszam do udziału w projekcie doradczym „Przez sukcesję z przewodnikiem”.