Sukcesja firm jednoosobowych

Andrzej Bocheński

Wielu polskich przedsiębiorców wykonuje działalność gospodarczą we własnym imieniu, na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG), czyli jako osoba fizyczna. Takie przedsiębiorstwo jest ściśle związane z prowadzącą je osobą. 

Podmiotem praw i zobowiązań związanych z tą działalnością gospodarczą jest sam przedsiębiorca, który odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania wynikające z tej działalności. Podobny status prawny ma spółka cywilna, która działa na podstawie umowy pomiędzy przedsiębiorcami. Podmiotami praw i zobowiązań związanych z działalnością spółki cywilnej są jej wspólnicy (z pewnymi wyjątkami, np. w zakresie podatków). 

Taki status jednoosobowych działalności gospodarczych powodował, że zagrożeniem dla ich bytu była śmierć przedsiębiorcy. Wprawdzie majątek mógł być dziedziczony, ale wygasało wiele kluczowych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa praw. Nie było możliwe posługiwanie się NIP-em zmarłego przedsiębiorcy, co było równoznaczne z brakiem płynnej kontynuacji rozliczeń podatkowych. Wygasały także decyzje administracyjne, takie jak koncesje, licencje i zezwolenia, często niezbędne do funkcjonowania firmy.

 

Ustawa o Zarządzie Sukcesyjnym

Celem ustawy o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (dalej Ustawy), która weszła w życie 25 listopada 2018 r., jest ochrona przedsiębiorstw przed skutkami śmierci prowadzących je osób. Ustawa wprowadziła kompleksowe rozwiązania, dzięki którym działalność firm jednoosobowych i spółek cywilnych może być kontynuowana mimo śmierci przedsiębiorcy. Ustawa dotyczy sukcesji przedsiębiorstw prowadzonych we własnym imieniu przez osoby fizyczne, które wpisane są do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). 

Zarząd sukcesyjny to forma tymczasowego zarządu przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Wykonuje go zarządca sukcesyjny wskazany przez przedsiębiorcę za życia albo powołany po jego śmierci przez uprawnione do tego osoby. 

Zarządcą sukcesyjnym może zostać osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych, niezależnie od tego czy jest spokrewniona z przedsiębiorcą, czy nie. Nie ma też wymogu, by zarządca sukcesyjny był przedsiębiorcą. Zarządcą sukcesyjnym nie może zostać osoba posiadająca zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, zarządu sukcesyjnego nie mogą także pełnić spółki.